Từ xa xưa con người đã dùng nước giúp vận chuyển hàng hóa từ nơi này đến nơi khác. Những “con tàu” đầu tiên là những khúc gỗ đơn lẻ. Những món hàng hóa nhỏ được đặt lên đó và thả trôi xuống sông để giao thương. Sau này, các khúc gỗ được buộc lại với nhau để chở hàng hóa lớn hơn. Từ đó hàng hải dần dần được hình thành và phát triển mạnh mẽ cho đến hôm nay. 

Các dân tộc đi biển đầu tiên

Theo lịch sử hàng hải thế giới, những người đầu tiên dùng biển cả là các thương gia và các chiến sĩ. Hai hạng người này đã đóng thuyền rồi dương buồm đi tới những nơi nào nhiều hứa hẹn về buôn bán hay chinh phục. Vì ba phần tư địa cầu là đại dương nên các nhà hàng hải đã phải trải qua nhiều ngày trên sóng nước. Người thủy thủ đã lo ngại trước bão táp, họ coi các sinh vật nơi biển rộng là bạn bè và họ quan sát bầu trời để tiên đoán các hiện tượng sẽ xảy ra. Họ phải quan tâm về sóng, gió, thủy triều, luồng nước chảy và cả về đáy biển là nơi họ phải thả neo. Vì vậy một nhà hàng hải cũng là một nhà hải dương học.

Sự bắt đầu của ngành hàng hải

Khoảng 5.000 năm trước, các tuyến đường thương mại lớn đầu tiên đã được hình thành. Đó là tuyến đường giữa Ấn Độ ngày nay và Pakistan dọc theo Biển Ả Rập. Do bọn cướp tấn công các đoàn lữ hành, việc đi lại trên đất liền trở nên nguy hiểm và những người thủy quân lục chiến bắt đầu đi trên biển. Họ đã sử dụng kính thiên văn để điều hướng vùng biển. Kính thiên văn là một công cụ dự đoán vị trí của mặt trời, mặt trăng, các hành tinh và các ngôi sao.

Cùng khoảng thời gian trên, người La Mã đang phát triển các hạm đội  vượt biển Địa Trung Hải. Theo lịch sử hàng hải thế giới, bởi vì vận chuyển bằng đường biển rẻ hơn nhiều so với đường bộ. Nên để tiết kiệm chi phí họ muốn vận chuyển hàng hóa có giá trị thấp. Ví dụ như ngũ cốc và vật liệu xây dựng bằng đường biển. Người La Mã cũng muốn sớm mở rộng các tuyến đường thương mại của họ để đi qua Ấn Độ Dương.

Sự phát triển của ngành hàng hải qua từng giai đoạn

Trong suốt thế kỷ 7 – 13, đế chế Ả Rập bắt đầu phát triển các tuyến thương mại qua Châu Á, Châu Phi và Châu Âu. Các sông ở các vùng Hồi giáo không dễ dàng đi lại nên việc đi lại trên biển là cần thiết. Và những con tàu dùng để vận chuyển hàng hóa ở thời điểm này được gọi là Qaribs. Việc vận chuyển tiết kiệm đã được rất nhiều thời gian.

Trong thời đại khai phá ở thế kỷ 15 – 19 đã có những tiến bộ trong ngành hàng hải. Việc này đã cho phép người Châu Âu  đi xuyên Đại Tây Dương mở ra các tuyến đường thương mại đến Virginia và Maryland để vận chuyển thuốc lá. Mexico và Peru vận chuyển bạc.

Ngành hàng hải ngày nay

Ngày nay, nhiều hàng hóa có thể được trao đổi giữa Châu Á, Anh, Pháp, Đan Mạch, Bồ Đào Nha và Châu Mỹ. Các công ty thương mại đã phát triển, thành công nhất là Công ty Đông Ấn Hà Lan.

Trong thế kỷ 19 và 20, kênh đào Suez được mở, giúp việc vận chuyển giữa Châu Âu và Châu Á không cần đi vòng quanh Châu Phi. Kênh đào Panama nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, giúp thu nhỏ khoảng cách. Trong cùng khoảng thời gian, tàu du lịch đã được phát triển để đưa mọi người đi khắp thế giới. Vào cuối thế kỷ 20, container vận chuyển phát triển, dẫn đến ngành công nghiệp vận chuyển mà chúng ta thấy hôm nay.

Trong hàng thế kỷ của lịch sử hàng hải thế giới, quy mô đội tàu thương mại và tổng diện tích bến cảng là biểu trưng thanh thế của một quốc gia. Theo Paste, ngành hàng hải hiện đại từ lâu “vừa là bà đở vừa là tấm gương phản chiếu toàn cầu hoá” có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến cuộc sống của chúng ta.

The Silk Road Antique